Początki szkolnictwa

Najstarsze notatki mówiące o istnieniu szkół na terenie Suraża sięgają zaboru carskiego. Istniała wtedy Narodnaja Gorodskaja Uczyliszcza – szkoła pięcioklasowa, w której uczono w języku rosyjskim. Nauczyciele byli dobierani przez carskie władze, a lekcje zaczynały się od modlitwy Boże cara chrani.

Rusyfikacja trwała ponad 100 lat, ale język ojczysty nie został zapomniany. Osoby umiejące czytać i pisać uczyły swoje dzieci języka polskiego i historii Polski w domu.

Po odzyskaniu niepodległości

W 1919r., rok po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w Surażu powstała sześcioklasowa szkoła powszechna, której pierwszym nauczycielem był Konstanty Litwińczuk.

Po wojnie polsko – bolszewickiej zajęcia szkolne odbywały się w wynajętych budynkach przy ul. Zabłudowskiej i 11-go Listopada. W 1932r. w Surażu powstała Publiczna Szkoła Powszechna II stopnia. Zajęcia wciąż jednak odbywały się w wynajmowanych budynkach. Z tego powodu Samorząd Miejski Suraża podjął się budowy szkoły.

Nowa siedziba szkoły powstała w 1937r. Był to na wpół drewniany i murowany budynek parterowy. Jednym z nauczycieli tam pracujących był Aleksander Stafiński. Rozsławił on Suraż, opracowując monografię miasta Z przeszłości Suraża. Prowadził też wykopaliska archeologiczne i w dużym stopniu przyczynił się do powstania muzeum regionalnego.

II wojna światowa

Na początku wojny Suraż znajdował się pod okupacją sowiecką. Trwała ona do 1941r. W tym czasie, w mieście działała szkoła podstawowa na zasadach szkół w ZSRR. W 1941r. miasto znalazło się pod okupacją hitlerowską. Władze niemieckie wydały surowy zakaz nauczania polskich dzieci. Nauczyciele nie przestrzegali jednak tego zakazu i organizowali tajne nauczanie. Najlepszy zespół tajnego nauczania prowadziła Wiktoria Czaczkowska.

Czasy powojenne

Pierwszą szkołę po wojnie zorganizował ks. A. Syczewski, który udostępnił budynek przykościelny. Od 1945r. Publiczna Szkoła Powszechna w Surażu znajdowała się przy ul. Zabłudowskiej. Od 1947r. do 1972r. kierownikiem szkoły był Włodzimierz Gulewicz.

W nowym budynku

W 1960r. oddano do użytku nowy budynek szkoły. Na patrona szkoły wybrano działacza komunistycznego, Marcelego Nowotkę. W 1972r. Włodzimierza Gulewicza na stanowisku dyrektora zastępuje mgr Józef Girejko. Kolejna zmiana dyrektora nastąpiła w 1974r. Stanowisko to zajął mgr Janusz Gulewicz i sprawował je do 1999r.

W 1989r. na posiedzeniu Rady pedagogicznej jednomyślnie przyjęto uchwałę o rezygnacji z patrona szkoły. Sztandar szkoły, przyjęty w 1980r., został przeniesiony do muzeum archeologicznego.